Dünyanın en önemli iki su kanalından biri olan 77 km uzunluğundaki Panama Kanalı, son günlerde oldukça yanlış bilgilerle birçok sayfayı meşgul ediyor, yanlış bilgilerden en yaygın olanı ise Panama Kanalı'nın iki yakası arasındaki yükseklik farkı nedeniyle gemilerin 26-28 metre yükseğe çıkarıldığı yönünde. Hadi gelin Kanal'a bir de biz göz atalım:
Panama Kanalı'nın fikri ilk olarak 16. yüzyılın sonlarında dönemin İspanyol kralı II. Felipe (Philip II) tarafından ortaya atılmış ise de 1879 yılına gelinene kadar herhangi bir adım atılmamıştı. Bu yıllarda Fransız mühendis Ferdinand de Lesseps, Suez (Süveyş) Kanalı'nın başarılı inşaatının ardından Panama'da benzer bir proje başlatmak istedi.
Lesseps 1880'de projenin tamamlanmasının 658 milyon frank ve 8 yıl süreceğini tahmin ediyordu. 1881 yılına gelene kadar bütçe ve proje maaliyetleri ile güzergah belirleme çalışmaları yürütüldü ve 1882 yılına gelindiğinde artık inşaat başlamıştı.
İlk plan yine Süveyş'te olduğu gibi tepeleri deniz seviyesine kadar indirmekti ancak tıbbın henüz çare bulamadığı sarıhumma, sıtma gibi hastalıklara sıkça heyelanlar eklenince inşaat çalışmalarında 5-6 yıl içerisinde 25.000 - 27.000 işçi ve yönetici ölümü projenin ilerlemesinin önüne geçti, hatta 6 yıl sonunda hala sadece 5 km'lik kısım tamamlanmıştı.
Lesseps'in Panama Kanalı Şirketi Aralık 1888'de iflas ettiğini ilan etti ve Şubat 1889'da tasfiyeye girdi, böylece ölümler de inşaat çalışmaları da durmuş oldu. hatta Lesseps rüşvet ve yolsuzluklar nedeniyle hapis cezası dahi aldı ancak hapse girmeden 1894 yılında vefat etti.
Daha 1900'lerin başında hastalıkların sivrisinek kaynaklı olduğu keşfedilince ve tedavi yolunda adımlar atılınca 4 Mayıs 1904'te Amerika Birleşik Devletleri, Panama Kanalı'nın inşası için çalışmalara başladı. Fransızlar 287 milyon dolar harcadıkları projeyi 40 milyon dolara Amerika'ya satmıştı. ABD, ilk olarak projeyi deniz seviyesine kadar indirmekten vazgeçti, 2 yıl boyunca bölgeyi bataklıklardan kuruttu, köyleri temizledi ve bu süreçte kanal tamamlanana kadar 5600 işçi daha hayatını kaybetti, resmi veriler toplam 30.609 işçinin hayatını kaybettiğini gösteriyordu.
15 Ağustos 1914 yılında kanal inşaatı nihayet tamamlandı, ancak maliyeti düşürebilmek için ilk plandan vazgeçilmişti, yine de 352 milyon dolar daha harcanmıştı.
Panama Kanalı,nın inşaatında ABD tarafından suyun kaldırma kuvvetinden yararlanacak şekilde asansörlü bir sisteme geçmeye karar verilmişti, bu yeni sistemde gemiler havuzlara alınıyor, bu havuza su bırakılarak gemi yükseltiliyor ve bir sonraki havuz seviyesine ve daha yukarı çıkarılıyordu. Bu şekilde Panama ortasına deniz seviyesinden yaklaşık 26 - 28 metre daha yüksekte bulunan doğal ve yapay iki göl olan Gatun Gölü sevyesine çıkarılan gemiler bir de yapay göl aracılığı ve kazılar ile oluşturulan yolda tam 77 km yolu katettikten sonra yine asansörlü sistem ile deniz seviyesine indiriliyordu.
Yani gemilerin yukarıya çıkarılmasının nedeni iki deniz, iki yaka arasındaki yükseklik farkı değil, kanalda bulunan göl ve yapay gölden yararlanmak için bu göl seviyesine çıkılmasıdır.
ABD tarafından yapılan bu kanal 1977 yılına kadar sadece ABD, 1977’den 1999 yılında ABD’ den Panama Devleti’ne devrine kadar ABD ve Panama tarafından işletildi. Hatta 1982 yılında ABD CIA ajanı General Manuel Noriega hükümetin de başına geçti ancak giderek ABD ile anlaşmazlıkları arttı, 1989 ylında ABD Panama'yı işgal etti ve bu işgalde Kanal'ı korumakla görevli askerler de kullanıldı. Buna rağmen 1999 yılında tamamen Panama'ya devredildi.
Kanal için genişletme ve derinleştirme projesi 2007'de başladı ve 2016'da tamamlandı ancak buna rağmen kuraklık Panama Kanalı için de bir tehdit olmaya devam ediyor.
Kommentare